De Ziekteverzekeringswet

Gebruikte afkortingen:

• Ziekteverzekeringswet = wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen gecoördineerd op 14 juli 1994;
• WPR = wet van 22 augustus 2002 betreffende de rechten van de patiënt;
• GDPR = verordening (EU) 2016/679 van het Europees Parlement en de Raad van 27 april 2016 betreffende de bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens en betreffende het vrije verkeer van die gegevens en tot intrekking van Richtlijn 95/46/EG;
• DC = koninklijk besluit van 2 april 2014 tot vaststelling van de voorschriften inzake de plichtenleer van de psycholoog (deontologische code).

Inleiding

Sinds 6 september 2022 zijn klinisch psychologen opgenomen in de Ziekteverzekeringswet. Dit is het gevolg van en een noodzakelijke voorwaarde voor het terugbetalen van psychologische zorg.

In het onderstaande dossier gaan wij dieper in op de gevolgen die de Ziekteverzekeringswet met zich meebrengt voor alle psychologen, alsook welke verplichtingen/gevolgen specifiek gelden voor klinisch psychologen.

Elke psycholoog kan – onder bepaalde voorwaarden – informatie verstrekken aan de adviserend arts van het ziekenfonds. Verder mag de klinisch psycholoog geen publiciteit maken waarin de kosteloosheid van de verstrekkingen van psychologische zorg wordt vermeld of waarin wordt verwezen naar de tegemoetkoming van de ziekteverzekering in de kostprijs van verstrekkingen.

Daarnaast zijn er aantal gevolgen die we kunnen voorzien in de nabije toekomst of op langere termijn voor klinisch psychologen. Het betreft hier een eventuele vergoeding voor de klinisch psychologen in opleiding (gedurende de professionele stage) en hun stagemeesters, in die zin dat in een wettelijke grondslag wordt voorzien om bij koninklijk besluit in een dergelijke vergoeding te voorzien. We denken verder ook aan de verdergaande terugbetaling van psychologische zorg, in die zin dat in een wettelijke grondslag wordt voorzien om bij koninklijk besluit het remgeld vast te leggen voor de psychologische zorg die klinisch psychologen verlenen.

We verduidelijken dit in wat volgt.

Delen van informatie met de adviserend artsen van het ziekenfonds

De adviserend arts van het ziekenfonds kan aan zowel klinisch psychologen als alle andere psychologen aanvullende informatie vragen die kadert binnen diens opdracht. Deze informatie-uitwisseling is niet gesteund op een wettelijke verplichting. De vraag of u kan of moet ingaan op het verzoek van de adviserend arts van het ziekenfonds – tevens bij gebrek aan deontologische bepalingen die hierover meer duidelijkheid scheppen (zoals het geval is bij artsen) – is bijgevolg moeilijker te beantwoorden. Wij nemen aan dat u als psycholoog in een dergelijk geval de nodige gegevens kan meedelen voor zover u de toestemming van uw cliënt/patiënt bekomt [1]. Wij raden aan om niet lichtzinnig te weigeren. Uw cliënt/patiënt kan hier immers een sociaal voordeel bekomen dan wel verliezen. Daarnaast mag niet uit het oog worden verloren dat indien de adviserend arts van het ziekenfonds een bedrieglijke geheimhouding vermoedt, deze contact kan opnemen met de Dienst voor Geneeskundige Evaluatie en Controle van het RIZIV, die over meer uitgebreide bevoegdheden beschikt om de nodige informatie op te vragen. [2] Verder raden wij aan om de nodige gegevens te bezorgen aan uw cliënt/patiënt, die ze vervolgens afgeeft aan de adviserend arts van het ziekenfonds. Deze handelwijze houdt rekening met het recht van de cliënt/patiënt op een afschrift van het geheel of een gedeelte van diens cliënten- of patiëntendossier. [3] Verder wordt zo ook het recht op de bescherming van de persoonlijke levenssfeer van de cliënt/patiënt beschermd. [4] Dit is tevens in het belang van de vertrouwensrelatie die u heeft met uw cliënt/patiënt. Nogmaals in het belang van de vertrouwensrelatie met uw cliënt/patiënt raden wij aan om hierover duidelijk en transparant te communiceren ten aanzien van uw cliënt/patiënt. Zo kunt u onder andere met de cliënt/patiënt de mogelijke gevolgen bespreken die het doorgeven van gegevens aan de adviserend arts met zich kunnen meebrengen. Wij wijzen er verder op dat u als psycholoog steeds een maximum aan objectiviteit aan de dag dient te leggen. [5] Verder dient u geen enkele druk te dulden bij de uitoefening van uw functies, [6] en dit noch vanwege de cliënt/patiënt noch vanwege de adviserend arts.

De adviserend artsen van het ziekenfonds hebben binnen de Ziekteverzekeringswet onder andere als taak om de arbeidsongeschiktheid en de geneeskundige verstrekkingen te controleren. [7] De ziekenfondsartsen nemen op deze manier beslissingen die het recht op prestaties van de verzekerden bepalen binnen de verplichte ziekte- en uitkeringsverzekering. Adviserend artsen hebben daarnaast ook taken die kaderen binnen de aanvullende verzekering georganiseerd door het ziekenfonds waarbij zij bijvoorbeeld nagaan of een lid in aanmerking komt voor bepaalde voordelen binnen die aanvullende verzekering.

Publiciteit

Klinisch psychologen mogen geen publiciteit maken waarin de kosteloosheid van de verstrekkingen van psychologische zorg wordt vermeld of waarin wordt verwezen naar de tegemoetkoming van de ziekteverzekering in de kostprijs van verstrekkingen. [8]

Voor meer informatie over deze regeling rond publiciteit in het kader van de Ziekteverzekeringswet verwijzen wij u graag naar onze webpagina “Publiciteit door psychologen” alsook naar de volgende webpagina van het RIZIV. Op onze voormelde webpagina “Publiciteit door psychologen” vindt u eveneens andere regels rond publiciteit die gelden voor zowel klinisch psychologen als alle andere psychologen.

Verwachte gevolgen in de nabije toekomst of op langere termijn

De Ziekteverzekeringswet voorziet in een wettelijke basis die het mogelijk maakt om bij koninklijk besluit een regeling uit te werken om het remgeld te bepalen voor de psychologische zorg die klinisch psychologen verlenen. [9] Een dergelijk koninklijk besluit kan in de toekomst dan ook leiden tot een verdergaande terugbetaling van psychologische zorg.

Daarnaast voorziet de Ziekteverzekeringswet in een wettelijke basis om bij koninklijk besluit een vergoeding toe te kennen aan klinisch psychologen in opleiding (gedurende de professionele stage) en aan hun stagemeesters. [10] Voor meer informatie over de professionele stage voor klinisch psychologen, klik hier. Voor meer informatie over de stagemeesters, klik hier.

Referenties

[1] Artikel 19 DC bepaalt dat de vrije en geïnformeerde toestemming van de cliënt/patiënt nodig is voorafgaand aan de overdracht van gegevens ongeacht voor welk doeleinde deze overdracht gebeurt. Verder is onder de GDPR de uitdrukkelijke toestemming een rechtvaardigingsgrond voor de verwerking van persoonsgegevens en in het bijzonder gezondheidsgegevens (zie artikelen 6, lid 1, a) en 9, lid 2, a) GDPR).

[2] C. VAN HAECHT, “De adviserend arts van het ziekenfonds”, in L. WOSTYN, R. PACQUEU en R. DIERICKX (eds.), Overhandigen medische gegevens, Orde der Artsen, 2021, 215.

[3] Zie artikel 9, §3 WPR en gelijkaardig beschermde belangen vervat in artikel 15 GDPR.

[4] Zie artikel 10 WPR en gelijkaardig beschermde belangen in artikel 22 Belgische Grondwet.

[5] Zie artikel 33 DC.

[6] Zie artikel 49 DC.

[7] Zie artikel 153, §1, 3° en 4° Ziekteverzekeringswet.

[8] Zie artikel 127, §2 Ziekteverzekeringswet.

[9] Zie artikel 37, §23 Ziekteverzekeringswet.

[10] Zie artikel 55, §2/1 Ziekteverzekeringswet.